Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, İş Hukuku kapsamında değerlendirilen ve iş sözleşmesinin belirli yasal nedenlerle sona ermesi durumunda ya da işçinin haklı bir sebeple iş akdini tek taraflı feshetmesi veya işverenin haksız şekilde sözleşmeyi sonlandırması halinde, en az bir yıl kıdemi bulunan işçiye ya da vefat etmesi halinde mirasçılarına işveren tarafından ödenen bir tazminattır. Bu tazminat, işçinin kıdem süresi ve aldığı ücret dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı, 1475 sayılı yasanın 14. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi ile yürürlükte tutulmuştur. İş hukukunun önemli ve uzmanlık gerektiren konularından biri olan kıdem tazminatı ile ilgili hak kazanma koşulları, hesaplama yöntemleri ve hukuki süreçler konusunda iş hukuku avukatına danışmak işçinin yararına olacaktır.

Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları

Kıdem tazminatı, belirli bir kıdeme sahip işçilere ödenmektedir. Ancak yalnızca kıdem süresinin tamamlanması, tek başına kıdem tazminatı hakkını doğurmaz. İşçinin tazminat alabilmesi için kanunda belirtilen diğer şartların da sağlanması gerekmektedir. Öncelikle, işçinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışıyor olması zorunludur. İş Kanunu dışında kalan tarım ve orman işçileri, yalnızca toplu iş sözleşmeleri veya bireysel iş sözleşmelerinde özel bir hüküm bulunması durumunda kıdem tazminatından faydalanabilirler.

Kıdem tazminatına hak kazanmanın bir diğer önemli şartı, işçinin iş akdinin sona erdiği tarihte en az bir yıllık çalışma süresine sahip olmasıdır. Bir yılını doldurmayan işçi kıdem tazminatı alamaz. Bu durum, bir yıldan az sürede çalışmış olan işçiler için orantılı bir tazminat ödenemeyeceği anlamına gelir. Bunun yanında, iş sözleşmesinin fesih nedeninin de belirlenen şartlara uygun olması gerekmektedir. İş sözleşmesinin hangi sebeple ve hangi taraf tarafından feshedildiği, kıdem tazminatına hak kazanma sürecinde büyük önem taşır.

İş Kanunu’na göre, işverenin iş sözleşmesini ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle haklı olarak feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz. Ancak işveren, bu haklı fesih sebebini ispatlayamaz veya feshi yasal sürelere uymadan gerçekleştirirse, işçi yine kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

İş Kanunu ayrıca, işçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda da kıdem tazminatı hakkı tanımaktadır. İşçi, kanunda belirtilen bazı özel nedenlerle de iş sözleşmesini sona erdirirse kıdem tazminatını alabilir. Bu nedenler arasında askerlik görevi, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılma, kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması, işçinin vefat etmesi ve yaşlılık aylığı için gerekli sigortalılık süresi ile prim gün sayısını tamamlayarak iş akdini feshetmesi sayılabilir.

Uygulamada pek çok çalışan, istifanın doğrudan kıdem tazminatını ortadan kaldıracağını düşünmektedir. Oysa istifanın gerekçesi ve içeriği, tazminat hakkı açısından belirleyici bir unsurdur. Görüldüğü üzere kıdem tazminatına hak kazanma sürecinde işçinin kıdem süresi, aldığı ücret ve işten ayrılma şekli dikkatlice incelenmelidir. Bu nedenle, iş hukuku konusunda uzman bir avukata danışarak hukuki destek almak işçinin menfaatine olacaktır.